Bilans kationowo-anionowy dawki (DCAD) odnosi się do proporcji specyficznych jonów w dawce pokarmowej. Jakie ma to znaczenie dla zdrowia i produktywności krów mlecznych?

Dawka pokarmowa musi być odpowiednio zbilansowana nie tylko pod względem suchej masy, włókna, białka i energii, ale również pod kątem mineralno-witaminowym. To bowiem bardzo istotna kwestia względem zdrowia krów. Jak wiadomo, niezaspokojenie potrzeb organizmu na mikro-, makroelementy i witaminy w danym stanie fizjologicznym krowy objawia się podatnością na rozmaite schorzenia, w tym metaboliczne, oraz pogorszeniem cech funkcjonalnych oraz użytkowych. Ponadto nie tylko ich poziom jest ważny, lecz także wzajemny stosunek pierwiastków chemicznych z ujemnym ładunkiem elektrycznym do jonów z dodatnim ładunkiem elektrycznym.

dcad dawki

Wartości DCAD dawki pokarmowej są podawane w miliekwiwalentach (mEq) na kilogram suchej masy. Fot. Adobe Stock

Czym jest DCAD dawki pokarmowej?

Bilans kationowo-anionowy dawki, w skrócie DCAD (z ang. dietary cation-anion difference) określa stosunek kationów (jonów potasu – K+ i sodu – Na+ ) do anionów (jonów chloru – Cl- i siarki – SO-4 lub S2-). Innymi słowy, to różnica pomiędzy liczbą kationów i anionów w paszy. Wartości DCAD dawki pokarmowej są podawane w miliekwiwalentach (mEq) na kilogram suchej masy. Kationy potasu i sodu są zasadowe, natomiast aniony chloru i siarki – kwasowe, czyli w zależności od przewagi kationów lub anionów w dawce ogólny bilans składników mineralnych może być ujemny albo dodatni.

DCAD dawki pokarmowej dla krów

Bilans kationowo-anionowy ma szczególne znaczenie dla krów w okresie zasuszenia, ponieważ jego właściwy poziom chroni je przed wystąpieniem zalegania poporodowego i zatrzymania łożyska. Jaki poziom DCAD mają pasze dla bydła? Ziarna zbóż charakteryzują się niskim DCAD z powodu niewielkiej zawartości kationów (sodu, potasu i wapnia) i wysokiej zawartości anionów (Cl-). Natomiast pasze objętościowe mają wysoki poziom kationów i tym samym wyższy DCAD. Jakie więc powinny być wartości DCAD dawki dla krów?

Dawka dla krów a poziom DCAD

Zazwyczaj poziom DCAD w dawkach przeznaczonych dla krów mlecznych mieści się w przedziale od +100 do +350. Jak podaje literatura, amerykańscy badacze rekomendują DCAD dawki pokarmowej dla krów będących w okresie okołoporodowym (na 2 tygodnie przed porodem) na poziomie -100 do -150.
DCAD dawki poniżej +250 mEq/kg może skutkować rozwojem kwasicy, z kolei powyżej +300 mEq/kg może spowodować pojawienie się alkalozy. Biorąc pod uwagę wyniki badań, DCAD dawki dla krów we wczesnej laktacji powinno wynosić ok. +500 mEq/kg s.m., w pełnej laktacji: od +275 do +400 mEq/kg s.m., natomiast dla krów zasuszonych: -100 do +100 mEq/kg s.m.

żywienie krów mlecznych

Pasze objętościowe mają wysoki poziom kationów i tym samym wyższy DCAD. Fot. Adobe Stoc

Uogólniając, należy wskazać, że DCAD dawki w okresie laktacji powinien być dodani, ujemny zaś w okresie zasuszenia krów. Właściwy bilans kationowo-anionowy dawki pokarmowej jest konieczny do prawidłowego wchłaniania wapnia z paszy, co jest istotne chociażby ze względu na profilaktykę hipokalcemii.
Aby podnieść zawartość anionów w dawce pokarmowej, stosuje się różne sole, m.in. chlorek amonu, siarczan amonu czy chlorek magnezu. Ponadto takie pasze jak np. suszony wywar z kukurydzy (DDGS) są źródłem siarki, dzięki czemu mogą obniżyć bilans kationowo-anionowy dawki pokarmowej. Rekomenduje się stosowanie tej paszy również w okresie okołoporodowym.

DCAD dawki a hipokalcemia

Podkliniczna hipokalcemia to schorzenie powstające na skutek zbyt niskiego poziomu wapnia w osoczu, tj. poniżej 8 mg/dl. Nie ma ona niestety widocznych objawów, a problem z nią związany dotyczy ok. 25% pierwiastek i ponad 50% wieloródek. Natomiast hipokalcemia kliniczna (porażenie poporodowe, gorączka mleczna) pojawia się, gdy poziom wapnia w osoczu obniża się poniżej 5,5 mg/dl. Hipokalcemii towarzyszy zmniejszenie pobierania suchej masy, a stan ten sprzyja rozwojowi innych schorzeń, jak zatrzymanie łożyska, ketoza, przemieszczenie trawieńca, zapalenie gruczołu mlekowego i ogólny spadek odporności. Pamiętaj zatem, że ujemny bilans kationowo-anionowy dawki w okresie okołoporodowym zmniejsza ryzyko gorączki mlecznej i podklinicznej hipokalcemii.

Chroń krowy przed hipokalcemią

Josera dba o potrzeby krów w okresie okołoporodowym. Hodowcy od teraz mogą zadbać o prawidłowe żywienie mineralne tej grupy, podając nową mieszankę paszową uzupełniającą – Dairy Anion. To nowoczesne rozwiązanie jest przeznaczone dla wysokoprodukcyjnych krów mlecznych w okresie okołoporodowym. Dairy Anion zwiera sole anionowe, co korzystnie wpływa na homeostazę przez naruszenie równowagi pomiędzy kationami (K+, Na+) i anionami (Cl-, S-). Dairy Anion działa na aktywację mechanizmów odpowiedzialnych za zwiększanie poziomu wapnia we krwi i zwiększenie reaktywności receptorów parathormonu – wyższy poziom wapnia we krwi.

Źródła

  • Preś J., Kinal S., Bodarski R., Błaszkowska M. (2006). Przeciwdziałanie hypokalcemii u krów mlecznych na drodze żywieniowej i farmakologicznej. Medycyna Weterynaryjna, 62 (8), 877–882.
  • Serrenho R.C., Morrison E.I., Pascottini O.B., DeVries T.J., Duffield T.F., LeBlanc S.J. (2020). The effect of prepartum negative dietary cation-anion difference and serum calcium concentration on blood neutrophil function in the transition period of healthy dairy cows. Journal of Dairy Science, 103, nr 7, https://doi.org/10.3168/jds.2019-18012.
  • Staszak E. (2011). Bilans kationowo-anionowy dawki pokarmowej dla krów mlecznych. Przegląd Hodowlany, 6, 6–8.