Krowy jako zwierzęta roślinożerne charakteryzuje zdolność do trawienia pasz zawierających trudno strawne włókno (hemicelulozę i celulozę), które rozkładane przez bakterie, grzyby oraz pierwotniaki stają się źródłem substancji odżywczych oraz energii.
Rozkład węglowodanów strukturalnych stanowi źródło lotnych kwasów tłuszczowych, które w 70–80% są wykorzystywane przez organizm przeżuwaczy jako energia do produkcji mleka. Dlatego też opłacalność hodowli bydła mlecznego jest uzależniona od odpowiedniej bazy pasz objętościowych zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym.
Zwiększenie pobrania paszy przed wycieleniem. Fot. Josera
Czym jest kwasica żwacza?
Kwasica żwacza to najczęściej odnotowywana choroba metaboliczna bydła, powodująca niestabilność ekosystemu żwacza przez wprowadzenie do dawki nadmiernej ilości łatwo fermentujących węglowodanów. Szczególnie narażone na tę jednostkę chorobową są krowy w okresie okołoporodowym, które przestawiamy z dawki zasuszeniowej (opartej na paszach objętościowych) na wysoko energetyczną dawkę laktacyjną (zawierającą duże ilości pasz treściwych). Dlatego też najważniejszym elementem profilaktyki tego schorzenia w okresie okołoporodowym jest zwiększenie pobierania paszy przed wycieleniem.
Mechanizmy powstawania kwasicy żwacza
W pierwszych dniach po wycieleniu staramy się pokryć wzrastające potrzeby energetyczne krów poprzez zwiększanie dawki pasz treściwych. W wyniku gwałtownej fermentacji takiej paszy dochodzi do zbytniego wzrostu bakterii amylolitycznych, czego następstwem jest nadmierna produkcja lotnych kwasów tłuszczowych (LKT) oraz kwasu mlekowego, których żwacz nie jest w stanie wchłonąć. Sytuacja ta prowadzi do spadku pH treści żwacza i w konsekwencji do zmiany profilu jego mikroflor, w którym bakterie amylolityczne oraz wykorzystujące cukier, np. Streptococcus bovis, uzyskują przewagę nad bakteriami celulolitycznymi i pierwotniakami. W skrajnych przypadkach pH może ulec obniżeniu poniżej 4,0, jednak najczęściej waha się w granicach 4,5–5,0.
Według wielu publikacji każde obniżenie pH o 0,1 pogorsza strawność włókna nawet o 3,6%, w wyniku czego nie korzystamy w pełni z najtańszej formy dostępnej energii, co z kolei zwiększa koszty żywienia.
Innymi okolicznościami prowadzącymi do kwasicy żwacza jest skarmianie kiszonkami zwierającymi duże ilości kwasu mlekowego czy też niewłaściwie przygotowanym TMR-em. Podawanie krowom pasz zbyt mocno pociętych zaburza proces drażnienia ścian przedżołądków, który jest niezbędny do prawidłowej motoryki żwacza (spadek intensywności oraz czasu przeżuwania). Musimy pamiętać, że krowy przeżuwają ok. 6–8 godzin dziennie. Pojedynczy cykl trwa godzinę, w trakcie której zwierzę wykonuje od 40 do 80 ruchów żuchwą. Prawidłowo żywiona krowa potrafi w ciągu dnia wyprodukować od 150 do nawet 300 l śliny, której zasadowy odczyn pH wynosi ok. 8,3. Zawarte w niej naturalne bufory, takie jak węglany i fosforany, naturalnie zabezpieczają żwacz przed zakwaszeniem jego treści.
Dostęp do stołu paszowego
Częstym błędem w profilaktyce kwasicy żwacza jest brak całodobowego dostępu krów do stołu paszowego. Skrócony czas pobierania TMR-u, spowodowany brakiem odpowiedniej długości stołu paszowego czy też zadawaniem zbyt małej ilości paszy (powstawanie okresowo pustego stołu), wymusza na krowach zdominowanych w stadzie pobieranie jednorazowo dużej ilości paszy, podczas gdy zwierzęta znajdujące się wyżej w hierarchii, dysponujące lepszym dostępem do stołu, wybierają najlepsze „kawałki tortu”. W dzisiejszych czasach niestety często zapominamy o prawidłowej długości stołu paszowego (na każdą sztukę powinno przypadać 60 cm) i wypełniamy obory do granic pojemności, przez co w prosty sposób możemy sprowadzić kwasicę na stado.
Objawy kwasicy żwacza
Kwasica żwacza ma miejsce, gdy pH żwacza spada poniżej 5,6 na dłużej niż trzy godziny. Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest półpłynny, papkowaty kał. Następuje również spadek produkcji, masy ciała oraz obniżenie kondycji krów. W przebiegu kwasicy dochodzi ponadto do powstawania toksycznych związków, np. aminy, która może zaburzać prawidłowy rozwój rogu kopytowego racic (ochwat). Pojawiające się kulawizny mogą z kolei potęgować objawy kwasicy poprzez zmniejszenie częstotliwości pobierania kolejnych porcji paszy. Przewlekła kwasica żwacza pogarsza także wskaźniki rozrodu.
Jak zdiagnozować kwasicę?
Analiza pH kału oraz treści żwacza przy użyciu pH-metru. Fot. Josera
Pierwszym krokiem do zdiagnozowania choroby powinno być poddanie stada wnikliwej analizie. Pojedyncze sztuki nie muszą bowiem wykazywać typowych objawów kwasicy, dlatego też pomocne są tu parametry mleka. Objawem kwasicy może być obniżony procent tłuszczu (< 3,5) oraz stosunek białka do tłuszczu (> 0,9). Należy jednak pamiętać, że zmiany w składzie mleka mogą być konsekwencją innych czynników, jak np. skarmianie dużej ilości kiszonki z kukurydzy czy też suszonego ziarna kukurydzy, które zawierają znaczne ilości kwasów nienasyconych. W wyniku ich przemian w żwaczu powstaje spora ilość kwasów CLA (trans-10, cis-12), które blokują syntezę tłuszczu w gruczole mlekowym.
Jedną z bardziej wiarygodnych metod może być analiza pH kału oraz treści żwacza (przy użyciu pH-metru lub papierka lakmusowego). Pojawiające się w kale niestrawione resztki pokarmu oraz wartość pH poniżej 6,0 mogą świadczyć o natężonej fermentacji skrobi, co może wskazywać na potencjalne wystąpienie kwasicy. Bardziej miarodajną metodą jest pobranie zawartości treści żwacza i ocena pH. Treść żwacza można pobrać za pomocą sondy (jednak istnieje tu ryzyko przekłamania wyniku z powodu zanieczyszczenia śliną) bądź poprzez biopsję przez powłoki ciała.
Profilaktyka kwasicy żwacza
Najważniejsze jest przygotowanie dobrego TMR-u. Fot. Josera
W wypadku profilaktyki kwasicy żwacza najważniejsza jest stała obserwacja stada, w szczególności przy wprowadzanych zmianach w dawkach pokarmowych. Dla właściwego funkcjonowania żwacza niezbędne są warunki beztlenowe, w których jego mikroflora może rozwijać się prawidłowo. Poza dodatkiem substancji buforujących, jak kwaśny węglan sodu, tlenek magnezu czy też kreda z polimorficznych alg morskich, duży wpływ na strukturę ekosystemu żwacza mają żywe kultury drożdży. Ich dodatek do diety krów powoduje zwiększenie pobierania dawki pokarmowej oraz polepszenie stabilności procesów trawiennych. Swoim działaniem stymulują one bowiem wzrost bakterii celulolitycznych, wykorzystujących kwas mlekowy, w wyniku czego dochodzi do wzrostu pH treści żwacza oraz zwiększenia procesu fermentacji. Działania te przynoszą widoczne efekty zdrowotne oraz ekonomiczne.
Ciekawą propozycją dla krów jest produkt DairyPilot FlavoVital, który oprócz wysokiej koncentracji żywych stabilizowanych kultur drożdży (Saccharomyces cerevisiae) oraz pakietu witamin z grupy B zawiera opracowane przez Joserę wieloskładnikowe źródło aktywnych polifenoli zawartych w pakiecie FlavoVital, które przede wszystkim wspierają wydajność i zdrowie krów. DairyPilot FlavoVital, ze względu na swoje pozytywne działanie niezależenie od składu dawki oraz stanu fizjologicznego krów, może być stosowany w każdym stadzie i w każdej grupie technologicznej.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat żywienia krów mlecznych? Skontaktuj się z naszym zespołem doświadczonych żywieniowców Josera poprzez serwis żywieniowy. Czekamy na Twoje pytania!
Josera Polska sp. z o.o. przetwarza dane osobowe gromadzone w Internecie, w tym zbierane dzięki plikom cookie i podobnym technologiom. Dane te gromadzimy aby ulepszać nasz serwis (na podstawie analiz i statystyk dotyczących korzystania przez Państwa z serwisu) oraz dostarczać Państwu nasze reklamy dopasowane do Państwa zainteresowań (m.in. na podstawie tego, co przeglądają Państwo w naszym serwisie) i mierzyć skuteczność reklam.
Informacje zebrane przez niektóre cookies, m.in. o korzystaniu przez Państwa z naszego serwisu i o tym, co Państwa w nim zainteresowało, trafiają do naszych partnerów, którzy dostarczają usługi reklamowe, analizy i statystyki.
Klikając „AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU” wyrażają Państwo zgodę na korzystanie z technologii takich jak cookies i na przetwarzanie przez Josera Polska sp. z o.o. danych osobowych zbieranych w Internecie, takich jak adresy IP i identyfikatory plików cookie, w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, szczegółowo opisanych Ustawieniach zaawansowanych oraz w Polityce prywatności.
Zgoda jest dobrowolna i w każdej chwili mogą ją Państwo wycofać ze skutkiem na przyszłość, zmieniając ustawienia zgód.
Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Państwa danych oraz przysługujących w związku z tym uprawnień znajdują się w Polityce prywatności.
Ustawienia zaawansowane
Akceptuję i przechodzę do serwisu
Czym są cookies?
Cookies to pliki tekstowe zapisywane w pamięci przeglądarki przez serwisy internetowe. Są one powszechnie używane do obsługi różnych funkcji w serwisach internetowych. Pozwalają np. zapamiętać ustawienia i pozyskiwać różne informacje na temat przeglądarki, urządzenia (np. komputera) i użytkownika (np. śledzenie interakcji z serwisem). Cookies zwykle zawierają unikatowy numer (identyfikator), który pozwala je odróżnić.
Cookies nie służą nam do zbierania informacji, które bezpośrednio identyfikują konkretną osobę (takich jak imię i nazwisko).
Niektóre cookies są konieczne do funkcjonowania naszego serwisu. Inne (np. cookies reklamowe) są opcjonalne, a ich użycie wymaga Państwa zgody.
Jak długo działają cookies?
Każdy plik cookies ma swój okres aktywności, po upływie którego wygasa, chyba że wcześniej go Państwo usuną. Okres aktywności zależy od funkcji danego pliku cookie. Niektóre cookies są aktywne tylko przez czas Państwa wizyty w serwisie, a inne dłużej (np. kilka godzin, dni, miesięcy). Informacje z plików cookie przechowujemy przez 24 miesiące.
Wstecz
Ustawienia zaawansowane
Poniżej znajdą Państwo informację o różnych celach, dla których używamy cookies, a także mogą Państwo udzielić i cofnąć zgody. W każdym czasie można zmienić te ustawienia, w tym wycofać zgodę (nie będzie to jednak mieć wpływu na legalność działań podjętych w czasie, gdy zgoda obowiązywała). Mogą też Państwo skorzystać z ustawień przeglądarki (np. blokować lub usuwać cookies) zgodnie z opcjami udostępnionymi przez producenta przeglądarki.
Cookies niezbędne
Te cookies są konieczne do prawidłowego działania naszego serwisu. Obsługują one podstawowe funkcje i służą do zapewnienia bezpieczeństwa. Użycie tych cookies nie wymaga Państwa zgody i są one domyślnie zapisywane na Państwa urządzeniu. Są one aktywne przez czas wizyty w serwisie lub nieco dłużej. Te pliki można zablokować za pomocą ustawień przeglądarki, ale w takim przypadku serwis może nie działać prawidłowo.
Cookies analityczne
Chcemy analizować, w jaki sposób korzystają Państwo z naszego serwisu. Dzięki temu możemy tworzyć raporty i statystyki, które pomagają nam ulepszać nasz serwis. W tym celu korzystamy z narzędzia Google Analytics, a niektóre informacje zebrane przez cookies trafiają do firmy Google. Pliki cookie zbierają informacje w sposób, który nie pozwala na bezpośrednią identyfikację osób. Okres aktywności tych cookies wynosi do 24 miesiące. Google Analytics to narzędzie dostarczane przez firmę Google LLC z USA. Google przetwarza informacje dla nas na podstawie Państwa zgody. W celach analitycznych stosujemy także narzędzie Yandex Metrica, dostarczane przez Yandex Oy, Moreenikatu 6, 04600 Mantsala, Finlandia. Również Yandex przetwarza informacje dla nas na podstawie Państwa zgody.
Cookies analityczne nie zbierają informacji, które pozwalają na bezpośrednią identyfikację użytkownika. Zbierane informacje dotyczą m in. urządzenia użytkownika, przeglądarki i tego, w jaki sposób użytkownik korzysta z naszego serwisu (np. z jakiej strony odwiedza serwis, które strony przegląda i jak długo, czy już wcześniej był w naszym serwisie).
Cookies reklamowe
Chcemy dostarczać Państwu nasze reklamy dopasowane do Państwa zainteresowań oraz mierzyć skuteczność naszych reklam. W tym celu my i nasi partnerzy reklamowi używamy różnych cookies. Niektóre z nich śledzą Państwa aktywność w naszym serwisie (np. artykuły, które Państwo przeglądają), gromadzą różne informacje i przekazują je do naszych partnerów reklamowych. Dzięki temu na innych stronach internetowych mogą Państwo zobaczyć nasze reklamy dopasowane do Państwa zainteresowań. Nasi partnerzy reklamowi stosują swoje cookies i wykorzystują je zgodnie z własnymi politykami prywatności (np. żeby dopasować reklamę i wyświetlić ją na obsługiwanych przez tych partnerów stronach). Okres aktywności tych cookies wynosi do 24 miesiące.
Cookies reklamowe nie zbierają informacji, które służą do bezpośredniej identyfikacji użytkownika.