Pryszczyca – co to za choroba?

Pryszczyca (FMD, ang. Foot-and-Mouth Disease) to wysoce zaraźliwa choroba zakaźna, której przyczyną jest wirus Aphtovirus z rodziny Picornaviridae. Atakuje głównie zwierzęta parzystokopytne: bydło, owce, kozy, świnie oraz dzikie przeżuwacze, takie jak jelenie czy sarny.

Pryszczyca – co to za choroba i dlaczego budzi tak duże obawy? Powodem jest jej ogromna zdolność do rozprzestrzeniania się oraz potencjalne straty ekonomiczne związane z likwidacją całych stad i zakazem eksportu produktów zwierzęcych.

Objawy kliniczne u zwierząt

Wśród charakterystycznych objawów znajdują się:

  • pęcherze i nadżerki w jamie ustnej, na wargach i języku,

  • zmiany skórne w szparze międzyracicowej i na racicach,

  • gorączka i apatia,

  • kulawizny, trudności w poruszaniu się,

  • nadmierne ślinienie,

  • spadek apetytu i mleczności.

U młodych zwierząt pryszczyca może doprowadzić do nagłej śmierci bez wcześniejszych objawów. U dorosłych śmiertelność jest niska, ale konsekwencje gospodarcze – poważne.

Jak dochodzi do zakażenia?

Wirus przenosi się przez:

  • kontakt z chorymi zwierzętami,

  • skażone mięso, mleko, nasienie, odchody,

  • zanieczyszczony sprzęt, pojazdy i odzież,

  • powietrze – nawet kilka dni przed pojawieniem się objawów.

Przeżuwacze mogą być nosicielami wirusa przez okres nawet do 3 lat.

Pryszczyca a ludzie – czy jest się czego bać?

Człowiek może zarazić się pryszczycą, choć przypadki są bardzo rzadkie i zazwyczaj mają łagodny przebieg. Źródłem zakażenia może być kontakt z chorym zwierzęciem lub spożycie niepasteryzowanego mleka i surowego mięsa. Rolnicy, weterynarze i pracownicy hodowli powinni zachować szczególną ostrożność i przestrzegać zasad higieny.

Bioasekuracja – najlepsza ochrona przed pryszczycą

Jak chronić swoje gospodarstwo?

  1. Kupuj zwierzęta z legalnych źródeł – tylko z udokumentowanym statusem zdrowotnym.

  2. Stosuj kwarantannę – każde nowe zwierzę powinno zostać odizolowane przez co najmniej 2 tygodnie.

  3. Dezynfekuj – regularne mycie pomieszczeń i sprzętu rolniczego to podstawa.

  4. Zadbaj o higienę pracowników – odzież i obuwie robocze tylko do pracy przy zwierzętach.

  5. Ogranicz kontakty – unikaj wprowadzania osób postronnych i zwierząt z zewnątrz.

Co zrobić, gdy podejrzewasz pryszczycę?

  • Natychmiast zawiadom Powiatowy Inspektorat Weterynarii lub najbliższą lecznicę dla zwierząt.

  • Zablokuj ruch w gospodarstwie – nie wprowadzaj nowych zwierząt, nie transportuj paszy ani produktów.

  • Współpracuj ze służbami weterynaryjnymi – to klucz do szybkiego opanowania sytuacji.

Zagrożenie dla Polski – realne i aktualne

W 2025 r. wykryto ogniska pryszczycy u naszych sąsiadów – w Niemczech, na Węgrzech i Słowacji. Choć Polska jest oficjalnie wolna od pryszczycy od 1971 roku, realne zagrożenie wciąż istnieje. W odpowiedzi uruchomiono sztab kryzysowy, zaostrzono kontrole graniczne i rozpoczęto działania edukacyjne.

Konsekwencje gospodarcze i epidemiologiczne

  • Masowe uboje zwierząt,

  • zakaz eksportu mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego,

  • ogromne straty ekonomiczne dla rolników,

  • wysokie koszty walki z chorobą dla państwa.

Gdzie bada się pryszczycę w Polsce?

Wyspecjalizowane laboratorium znajduje się w Zduńskiej Woli – Dział Wirusologii PIWet-PIB. Placówka dysponuje poziomem BSL-3, umożliwiającym bezpieczne badania wirusa pryszczycy.

Podsumowanie

Pryszczyca – co to za choroba? To poważne zagrożenie dla zdrowia zwierząt i stabilności gospodarczej kraju. Dlatego tak ważna jest rzetelna informacja, szybkie reagowanie na podejrzenia choroby i przestrzeganie zasad bioasekuracji. Nie dajmy się dezinformacji – zadbajmy wspólnie o bezpieczeństwo naszych zwierząt.

Więcej znajdziesz na:

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/pryszczyca